Terug naar overzicht

‘Alles automatiseren, dat maakt het leuk’

Acht miljoen bidons per jaar. De output van de Tacx-fabriek in Wassenaar is groot. Dat vraagt om gedegen automatisering, geleverd door Johan van de Wiel Moulds & Handling, en de soepele mechanica van Apex Dynamics.

Tacx, wielersportfanaten zullen het merk herkennen van de hometrainer die ze wellicht in hun garage hebben staan en waarop ze zeker de afgelopen jaren regelmatig hun racefiets hebben aangesloten en vele virtuele kilometers hebben gemaakt. Wat ze waarschijnlijk niet weten, is dat Tacx een Nederlands bedrijf is dat zijn productie volledig in Zuid-Holland heeft gehuisvest.

‘De pandemie heeft ons geen windeieren gelegd’, vertelt Peter Tacx, die het bedrijf van zijn vader nu samen met zijn broer runt. ‘Die hometrainers zijn perfect om thuis te fietsen. Afgelopen jaar hebben we er zo’n vierhonderdduizend geproduceerd in onze fabriek in Oegstgeest.’

Dat grote aantal is niet alleen te danken aan de pandemie. Drie jaar geleden lijfde Garmin het Zuid-Hollandse bedrijf in. Via het enorme distributie- en verkoopnetwerk van die navigatiegigant heeft Tacx zijn productie met ruim twee derde kunnen opschroeven. ‘Garmin zocht een fabrikant van hometrainers zodat het zijn fietscomputers daaraan kon verbinden. De Garmin Connect-fitnesstracker heeft zo’n honderd miljoen gebruikers. Als je die allemaal aan een hometrainer kunt koppelen, is dat natuurlijk wel aardige business’, zegt Tacx met gevoel voor understatement.

Naast die hometrainers produceert Tacx al sinds jaar en dag bidons. Een mooie zomerse tegenhanger voor de hometrainers, die vooral in de winter worden verkocht. De fabriek in het naburige Wassenaar levert jaarlijks zeven tot acht miljoen drankflessen af. ‘Dat zijn vooral ook reclameobjecten. Let straks maar op als het wielerseizoen weer is begonnen, want dan ga je onze flessen vrijwel zeker voorbij zien komen’, aldus Tacx. Zijn bedrijf produceert een paar types, maar de variatie zit vooral in de verschillende kleuren en speciale bedrukkingen. ‘We hebben hier een flinke voorraad staan, dus we kunnen snel bedrukken en ook kleinere series leveren.’

Geautomatiseerde productie

Tacx heeft technologie en automatisering hoog in het vaandel staan. Toen zoon Peter midden jaren tachtig in het bedrijf van zijn vader begon, heeft hij daar een forse boost aan gegeven. ‘Ik probeer alles te automatiseren; dat maakt het leuk en uitdagend’, vindt Tacx, die zijn eerste robot al in 1986 kocht. ‘Een lasrobot, want ik zag het niet zitten om al die hometrainers met de hand te moeten lassen. Het gaf aan het begin best wat narigheid omdat de robot om de haverklap kapot ging. Daarvan hebben we heel veel geleerd. De robotarmen die we nu hebben staan, zijn fantastisch. Die gaan alleen stuk als ikzelf wat fout doe.’

Ook de bidonfabricage is grotendeels geautomatiseerd. In de Wassenaarse productiehal spugen vier extrusieblaasmachines vrijwel continu flessen uit. Een Kawasaki-robotarm bij elke machine zet de flessen over naar een kartonnen tray, waar er ruim honderdzestig in passen. Langs die uitgiftepunten pendelt een grote robot op en neer die de volle trays ophaalt en op een pallet stapelt.

‘Met alle automatisering willen we minimaal twaalf uur zonder menselijke inmenging kunnen draaien’, zegt Tacx. ‘Een heel weekend is nu nog geen doel. Voor wat betreft de aanvoer en afvoer van materialen en bidons kom je dan in een heel ander speelveld terecht. Ik heb weleens gekeken naar een oplossing met agv’s, maar die systemen staan nog erg in de kinderschoenen. Dat is het nog niet voor mij.’

De bidonproductie kan Tacx nu met twee operators af. Heeft hij weleens overwogen cobots in te zetten? ‘Ja, maar qua software zijn die lang zo ver nog niet’, aldus Tacx. ‘Ik hou het ook graag simpel. Als niet-specialist wil ik gewoon zelf kleine wijzigingen kunnen doorvoeren. In de huidige setup lukt dat uitstekend.’

Matrijs met servomotor

Als het om automatisering gaat, werkt Tacx zeer regelmatig samen met een ander familiebedrijf: Johan van de Wiel Moulds & Handling. Zoon Marcel van de Wiel: ‘We zitten inmiddels aan project nummer 180. We leveren al een jaar of dertig matrijzen voor hun spuitgietmachines. Zo’n matrijs moet minstens tien miljoen shots meegaan. Om dat te kunnen garanderen, moet je de juiste materialen kiezen en de goede coatings gebruiken. En ook de opbouw moet precies goed zijn. Daarin zijn we gespecialiseerd.’

Een mooi voorbeeld van de innovaties waarbij Van de Wiel helpt, is een recent ontwikkelde dopmatrijs. ‘Van Tacx kregen we de vraag of we het ontschroeven van de doppen uit de matrijs elektrisch konden maken’, vertelt Marcel van de Wiel. ‘De uitdaging was dat er natuurlijk een schroefdraad in zo’n dop zit, dus je moet hem met een spindel uit de mal draaien. Dat hebben we gerealiseerd met servomotoren waarmee we dezelfde specs halen als met de oude hydraulische oplossing.’

Het bedrijf uit Drunen, van oorsprong een pure matrijzenmaker, krijgt de laatste jaren sowieso meer vragen van klanten om naast die matrijzen ook de automatisering voor zijn rekening te nemen. ‘De handlingbusiness hebben we een paar jaar geleden toegevoegd’, zegt Marcel van de Wiel. ‘Vrijwel alles is daar klantspecifiek. Uiteraard proberen we dingen te bedenken die we meerdere keren kunnen gebruiken, maar uiteindelijk wil iedere klant het toch net weer even anders.’

Gesegmenteerde track

Voor de bidonproductielijn schakelde Tacx opnieuw Johan van de Wiel in. Peter Tacx legt uit: ‘Het was een uitdaging om alle robots goed met elkaar te laten communiceren. Dat is nu opgelost door ze op elkaar te laten wachten. Als er een verzameldoos vol is, geeft het systeem een seintje naar de grote robot die hem vervolgens komt ophalen. Als er bij een andere blaasmachine ook een doos vol is, moet hij gewoon even geduld hebben. Die ruimte is er, want de grote robot heeft al een volgende lege tray klaargelegd, dus de spuitgietmachine kan even vooruit.’ De distributierobot zou ook nog sneller kunnen bewegen, maar dat is op dit moment niet nodig. ‘Misschien als we ooit meer capaciteit nodig hebben en de baan langer maken.’

Op zo’n uitbreiding is het systeem voorbereid. De engineers van Johan van de Wiel hebben de twintig meter lange track waar de grote robot overheen rijdt namelijk opgesplitst in segmenten van twee meter. ‘Dat is bovendien veel eenvoudiger te produceren dan wanneer je het in één of twee stukken probeert’, weet Marcel van de Wiel.

De fabricage van de baandelen vroeg sowieso de nodige aandacht. ‘Ze moeten echt 100 procent aan de maat zijn’, legt Van de Wiel uit. ‘Op de tekening is dat makkelijk, maar in de werkplaats moeten ze het ook nog uitvoeren. En daarna moet je goed nadenken over de koppeling en hoe je ze perfect uitlijnt. Mechanisch gezien lag daar de grootste uitdaging.’

Heel veel variabelen

Bijna alle servomechanische onderdelen heeft Johan van de Wiel betrokken bij Apex Dynamics. ‘We hebben de tandheugels, de rondsels, de tandwielkast en het smeersysteem doorgerekend geleverd’, somt salesmanager Eric Megens op. ‘De grote robot is uitgerust met een extra motor die Tacx gebruikt voor de aansturing van de zevende as, de beweging over de track.’

Daarnaast deed Johan van de Wiel een beroep op Apex Dynamics om tot een optimale configuratie te komen. ‘Het is een vergelijking met heel veel variabelen’, stelt Megens. ‘Je kunt variëren in onder meer het module, het aantal tanden, de nauwkeurigheid, het koppel, de voedkracht en het toerental. Aan al die knoppen kun je draaien. In dit geval was de motor van de robot het startpunt en hebben we daarvandaan de beste oplossing gezocht, op basis van onder meer de gewenste nauwkeurigheid, snelheid en kostprijs.’

Ook het smeersysteem op de voet van de robot heeft Apex Dynamics ontwikkeld. ‘Dat is een tandwiel dat met de robot meeloopt en ervoor zorgt dat de tandheugels, de lineaire geleidingen en de lagers goed gesmeerd blijven. Dat kun je ook met de hand doen, maar dan smeer je of te veel, of te weinig’, weet Megens. ‘Met de plc-gestuurde pomp heb je dat precies onder controle.’

Tekst en foto’s : Alexander Pil
Uitgever : Mechatronica + Machinebouw
Met dank aan : Johan van de Wiel Moulds & Handling